پله فرار در برج های مسکونی، ضروری است؟

یله فرار یا پلکان اضطراری یک ساختار یا مسیر خروج است که به منظور فراهم کردن یک راه ایمن برای خروج سریع افراد از ساختمان ها در مواقع اضطراری مانند: آتش سوزی، زلزله یا دیگر حوادث طراحی و ساخته می شود. پله فرار معمولاً در خارج از ساختمان قرار دارند و به صورت فلزی ساخته می شوند تا در برابر حرارت و ضربه مقاومت بالایی داشته باشند.

اهمیت تخلیه اضطراری

وجود پله های فرار به درستی طراحی شده و نصب شده می تواند به شدت از تلفات و آسیب های جانی در مواقع اضطراری جلوگیری کند. پله های فرار با فراهم کردن یک مسیر ایمن و کارآمد برای تخلیه افراد از ساختمان، نقش حیاتی در حفاظت از زندگی افراد دارند.

انواع پله فرار

• داخلی: در داخل ساختمان قرار دارند و معمولاً به شفت های داخلی ساختمان متصل هستند.

• خارجی: در خارج از ساختمان نصب می شوند و مستقیماً به زمین می رسند. این نوع پلکان معمولاً در ساختمان های بلند استفاده می شود.

• قابل حمل: پلکان های موقتی هستند که در برخی مواقع خاص نصب می شوند و قابلیت حمل و نقل دارند.

پله فرار برای ساختمان هایی که دارای تعداد طبقات و جمعیت بالایی هستند یا به دلیل کاربری خاص خود نیاز به تخلیه سریع و ایمن در مواقع اضطراری دارند، الزامی است. این ساختمان ها شامل موارد زیر می شوند:

ساختمان های بلند مرتبه: شامل برج های مسکونی، اداری و تجاری با ارتفاع بیش از چند طبقه.

هتل ها و مهمانسراها: که نیاز به تخلیه سریع تعداد زیادی از مهمانان دارند.

مراکز خرید و مال ها: با توجه به حضور جمعیت زیادی از افراد.

بیمارستان ها و مراکز درمانی: به دلیل نیاز به تخلیه سریع بیماران و کادر درمانی.

مدارس، دانشگاه ها و مراکز آموزشی: برای تخلیه ایمن دانش آموزان و دانشجویان.

سینماها، تئاترها و مراکز تفریحی: به دلیل تجمع افراد در یک فضای بسته.

ساختمان های صنعتی و کارخانه ها: به دلیل احتمال وقوع حوادث صنعتی و نیاز به تخلیه سریع کارگران.

مراکز دولتی و عمومی: مانند ادارات دولتی و سازمان های بزرگ.

در بسیاری از کشورها، مقررات ساختمان و ایمنی آتش نشانی الزام می کنند که این ساختمان ها دارای پله فرار باشند. این مقررات شامل استانداردهای مربوط به طراحی، ساخت و نگهداری پله های فرار است تا در مواقع اضطراری، خروج ایمن و سریع افراد را تضمین کنند.

اهمیت پله فرار در برج های مسکونی

وجود پله فرار در ساختمان ها به خصوص در برج های مسکونی و ساختمان های بلند و عمومی بسیار حائز اهمیت است. نقش حیاتی در ایمنی و جان مردم در مواقع اضطراری دارد و می تواند از بروز تلفات و خسارات جانی جلوگیری کند. همچنین، رعایت استانداردهای مربوط به آن در طراحی و ساخت ساختمان ها به عنوان یکی از اصول اصلی مهندسی ایمنی محسوب می شود.

در ساختمان های بلند مرتبه، پله های فرار نقش بسیار مهمی در ایمنی و تخلیه اضطراری دارند. به ویژه در مواقعی مانند آتش سوزی، زلزله یا دیگر حوادث اضطراری که نیاز به تخلیه سریع و ایمن افراد از ساختمان است، حیاتی هستند. طراحی و نصب صحیح پله در چنین ساختمان هایی از اهمیت زیادی برخوردار است.

ویژگی های پله فرار در برج های مسکونی و ساختمان های بلند

پایداری ساختاری: باید از موادی مقاوم در برابر آتش و ضربه ساخته شوند تا در شرایط بحرانی ایمن باقی بمانند. ساختار پله فرار باید به گونه ای باشد که بتواند فشار و وزن ناشی از جمعیت در حال تخلیه را تحمل کند. طراحی و ساختار پله فرار به گونه ای است که بتوانند تعداد زیادی از افراد را به طور همزمان و با ایمنی کامل تخلیه کنند.

پیش بینی ظرفیت: باید طراحی و ساخت پله ها به گونه ای باشد که ظرفیت لازم برای تخلیه سریع افراد از تمام طبقات ساختمان را داشته باشد. این شامل محاسبه تعداد پله ها و عرض مناسب برای جلوگیری از ازدحام است.

تست و نگهداری: پله های فرار باید به طور منظم بررسی و تست شوند تا از عملکرد صحیح آن ها در مواقع اضطراری اطمینان حاصل شود. همچنین، نگهداری و تعمیرات منظم برای حفظ کارایی این سیستم ها ضروری است.

مقاومت در برابر آتش: معمولاً از موادی ساخته می شوند که در برابر حرارت و آتش مقاوم هستند.

دسترسی و مکان یابی: باید در مکان های استراتژیک ساختمان قرار گیرند، به گونه ای که در مواقع اضطراری به راحتی قابل دسترسی و استفاده باشند. پله فرار باید به راحتی از تمامی طبقات قابل دسترسی باشند.

نشانه گذاری واضح: با علامت ها و نشانه های واضح مشخص می شوند تا در مواقع اضطراری به راحتی قابل شناسایی باشند.

نورپردازی: معمولاً دارای نورپردازی مناسب هستند تا در شرایط کم نور یا تاریکی هم قابل استفاده باشند.

جایگزین پله فرار برای خروچ اضطراری

آسانسورهای اضطراری

در مواقعی که استفاده از پله فرار به دلیل محدودیت های طراحی یا فضا ممکن نیست، می توان از چند راهکار جایگزین استفاده کرد. این جایگزین ها باید همچنان ایمنی و تخلیه سریع افراد را در مواقع اضطراری تضمین کنند. برخی از جایگزین های پله فرار عبارتند از:

این آسانسورها به طور خاص برای استفاده در مواقع اضطراری طراحی شده اند و دارای سیستم های ایمنی و قدرت اضطراری هستند که در صورت قطع برق، عملکرد خود را حفظ می کنند. این آسانسورها باید به سیستم های تهویه و مقاوم در برابر آتش مجهز باشند.

نردبان های اضطراری

نردبان های اضطراری که به دیوارهای خارجی ساختمان متصل می شوند، می توانند به عنوان یک راه حل موقت برای تخلیه سریع در مواقع اضطراری استفاده شوند. این نردبان ها باید از مواد مقاوم در برابر آتش و ضربه ساخته شوند.

مسیرهای خروج اضطراری

مسیرهای خروج اضطراری در داخل ساختمان که به طور مستقیم به فضای باز یا نقاط تجمع امن منتهی می شوند، می توانند جایگزینی مناسب برای پله فرار باشند. این مسیرها باید با علائم روشن و روشنایی مناسب تجهیز شوند.

پل های تخلیه اضطراری

برای ساختمان هایی که در نزدیکی یکدیگر قرار دارند، پل های تخلیه اضطراری می توانند به عنوان یک مسیر ایمن برای عبور افراد به ساختمان های مجاور استفاده شوند. این پل ها باید مقاوم در برابر آتش و با دسترسی آسان طراحی شوند.

سیستم های نجات هوایی

در برج های مسکونی یا در شرایط خاص، سیستم های نجات هوایی مانند بالگردها یا جرثقیل های نجات می توانند به تخلیه افراد کمک کنند. این سیستم ها نیاز به هماهنگی و تجهیزات خاصی دارند.

پناهگاه های ایمن داخلی

برخی ساختمان ها ممکن است به پناهگاه های ایمن داخلی مجهز شوند که در مواقع اضطراری به افراد امکان می دهند تا زمان رسیدن نیروهای امدادی در آنجا پناه بگیرند. این پناهگاه ها باید دارای سیستم های تهویه، ذخیره آب و غذا و ارتباط اضطراری باشند.

هر کدام از این جایگزین ها باید با توجه به نوع ساختمان، جمعیت، و مقررات محلی انتخاب شوند تا بالاترین سطح ایمنی را فراهم کنند.

مقررات و استانداردهای پله فرار در برج های مسکونی و ساختمان های بلند

پله های فرار در برج های مسکونی و ساختمان های بلند مرتبه باید مطابق با مقررات و استانداردهای محلی و بین المللی طراحی و نصب شوند. این مقررات ممکن است شامل الزامات خاصی برای ابعاد، مواد و روش های نصب باشد. برای مثال استانداردهای ملی، مانند: استانداردهای ساختمان و ایمنی کشورها، راهنمایی های دقیقی برای طراحی و نصب پله فرار ارائه می دهند.

عرض پله فرار

عرض و ارتفاع رایزر پله ها باید به گونه ای طراحی شوند که استفاده از آن ها در مواقع اضطراری ایمن و کارآمد باشد. این ابعاد بسته به مقررات محلی و استانداردهای بین‌المللی ممکن است متفاوت باشند، اما معمولاً توصیه های زیر را شامل می شوند:

ارتفاع رایزر پله فرار

حداقل عرض: عرض پله های فرار باید حداقل 90 سانتی متر باشد تا دو نفر بتوانند همزمان و به راحتی از کنار یکدیگر عبور کنند. در ساختمان های بزرگ یا با جمعیت بیشتر، عرض پله ها ممکن است به 1.2 متر یا بیشتر افزایش یابد تا جریان تخلیه بهتری فراهم شود. برای ساختمان های با کاربری خاص مانند بیمارستان ها، مدارس یا مراکز تجمع، عرض پله ها ممکن است بیشتر باشد تا تخلیه سریع تری انجام شود.

حداکثر ارتفاع: ارتفاع هر رایزر (قسمت عمودی پله فرار) نباید بیش از 18 سانتی متر باشد. ارتفاع بیشتر از این مقدار می تواند استفاده از پله را برای افراد دشوار و خطرناک کند. بسیاری از استانداردها توصیه می کنند که ارتفاع رایزر بین 15 تا 18 سانتی متر باشد تا راحتی و ایمنی استفاده از پله های فرار تضمین شود.

عمق پله فرار

حداقل عمق: عمق هر پله فرار، باید حداقل 28 سانتی متر باشد. عمق کمتر از این مقدار می تواند باعث لغزش و افتادن افراد شود.

شیب پله فرار

• زاویه شیب: زاویه شیب پله باید به گونه ای باشد که استفاده از آن ها در شرایط اضطراری آسان باشد. شیب بین 30 تا 35 درجه توصیه می شود. نسبت ارتفاع به عمق پله باید حدود 2:1 باشد تا تعادل مناسبی بین راحتی و ایمنی فراهم شود.

نرده ها و دستگیره های پله فرار

ارتفاع نرده: نرده های کنار پله فرار باید حداقل 90 سانتی متر ارتفاع داشته باشند تا از سقوط افراد جلوگیری کنند. فاصله بین نرده ها باید به گونه ای باشد که افراد به راحتی بتوانند دست خود را روی نرده قرار دهند و از آن استفاده کنند.

 جمع بندی

پله های فرار نقش حیاتی در ایمنی ساختمان ها، به ویژه در مواقع اضطراری و حوادث بحرانی دارند. طراحی و اجرای صحیح این پله ها می تواند تفاوت بزرگی در حفظ جان افراد و کاهش خسارات ایجاد کند. همچنین،رعایت این ابعاد و استانداردها در طراحی و ساخت پله های فرار، می تواند به بهبود ایمنی و کارایی این مسیرهای خروج اضطراری کمک کند و در مواقع بحرانی جان بسیاری را نجات دهد.

پشنهاد می کنم مقاله اجرای استانداردهای اجرای پله اضطرار (فرار) را مطالعه کنید تا بیشتر با ضوابط اجرای این پله ها آشنا شوید.